Ons immuunsysteem is tegelijk de uitweg uit deze pandemie én bron van medische complicaties. Immunoloog en longarts Bart Lambrecht volgt de strijd tegen het coronavirus al twee jaar vanop de eerste rij. Een gesprek over de voordelen van omikron, vredesactivisten en de heilzame effecten van boerderijlucht.

Wanneer immunoloog en longarts Bart Lambrecht over zijn onderzoeksdomein vertelt, schemert bewondering door voor ons ingenieuze afweersysteem en het wonderlijke orgaan dat onze longen zijn. “We schrokken in het begin enorm van wat dit virus in de longen aanricht”, zegt Lambrecht. “Maar dankzij de onvoorstelbare herstelcapaciteit van onze longen houden zelfs patiënten die met zwaar aangetaste longen op de afdeling intensieve zorg belanden daar meestal geen blijvende schade aan over. Al blijft dit virus toch iets dat je liever niet in je lijf krijgt.”

(....)

Ons land heeft 10.000 coronapillen van Merck en 10.000 pillen van Pfizer besteld, die artsen binnenkort zullen kunnen inzetten. Wat verwacht u daarvan?

“Het is goed dat we ook over middelen beschikken die het virus zelf aanvallen, zoals we die voor influenza al jaren hebben. Je kan ermee vermijden dat iemand op intensieve zorg terechtkomt.

“10.000 dosissen zijn natuurlijk snel op en de medicijnen zijn niet zonder bijwerkingen. Ik vermoed dat ze in eerste instantie zullen voorbehouden zijn voor bijvoorbeeld de vroege aanpak van een uitbraak in rusthuizen. Hoe artsen ze precies zullen inzetten, is nog niet beslist.”

Kinderen worden zelden ernstig ziek. Weten we hoe dat komt?

“Dat zie je ook bij andere ziektes zoals de griep. De slijmvliezen in hun longen spelen daarbij een belangrijke rol. Die zijn in staat indringers snel onschadelijk te maken door de productie van interferonen, een soort lichaamseigen antivirale middelen. Kinderen worden continu blootgesteld aan allerlei virussen. Daardoor staat hun afweersysteem optimaal afgesteld om met infecties om te gaan. De kracht van die zogenoemde aangeboren afweer neemt mettertijd af. Maar ook op latere leeftijd is immuniteit een kwestie van training.”

Hoe bedoelt u?

“We zien bijvoorbeeld dat de pandemie in Afrika met minder complicaties verloopt. Het immuunsysteem van de mensen wordt er continu blootgesteld aan infectieziekten zoals malaria, tbc en chronische worminfecties. Die enorme druk op het immuunsysteem traint de afweer, waardoor die beter gewapend is tegen nieuwe ziekteverwekkers.”

Die training heeft natuurlijk zo zijn nadelen.

“Uiteraard, en het is te midden van alle aandacht voor corona goed om te beseffen dat in grote delen van de wereld jaarlijks miljoenen mensen sterven aan infectieziekten.

“Maar er zijn ook onschuldigere manieren om je immuunsysteem te trainen. Mijn onderzoeksgroep doet al jaren onderzoek naar de effecten van boerderijstof. We zien dat er bij kinderen die opgroeien op boerderijen minder allergieën en auto-immuunziekten voorkomen. En als je muizen stof uit boerderijlucht laat inademen, en ze vervolgens blootstelt aan een virus, dan worden ze niet ziek.

“Wij proberen nu te achterhalen welke stoffen precies voor dat beschermend effect zorgen. Meestal gaat het om stukjes celwand van bacteriën. Mijn droom is om op termijn een soort puffer te ontwikkelen waarmee we bij jonge kinderen het afweersysteem kunnen trainen om zo allergieën te voorkomen.”

Alsof ze op een boerderij zouden wonen?

“Precies, zonder dat ze moeten verhuizen. Al is dat niet het volledige verhaal. Ook gevarieerde en natuurlijke voeding speelt een rol. Als je proefdieren rauwe of minimaal gepasteuriseerde melk geeft, beschermt hen dat ook tegen allergie. Vermoedelijk omdat er bepaalde suikers inzitten die de darmflora stimuleren, die stuk gaan bij pasteurisatie. We leven tegenwoordig te proper en eten eentonig, quasi steriel voedsel, waardoor ons immuunsysteem steeds minder geprikkeld wordt. Sinds de Tweede Wereldoorlog komt allergie vier keer vaker voor.”

Speelt onze propere levensstijl ons ook parten in deze pandemie?

“Dat denk ik wel. Als je veel in aanraking komt met bacteriën en beschikt over een gevarieerde darmflora, dan vormen zich T-cellen met ontstekingsremmende werking. Het zijn de vredesactivisten van ons immuunsysteem. Onder het motto ‘nooit meer oorlog’, pakken ze iedere heftige ontstekingsreactie in het lichaam aan. Het maakt niet uit wie de indringer is, ook wanneer dat een nieuw virus dat ze nog niet eerder hebben gezien. Maar ons afweersysteem is het de voorbije 50 jaar verleerd te vechten. Komt er dan eens iets nieuws voorbij, dan krijg je een overreactie.”