Deze week leek de Boerburgerbeweging haar gelijk te krijgen. Eurocommissaris Frans Timmermans bevestigde namelijk dat Brussel weliswaar voorschrijft dat elke lidstaat zijn natuur effectief moet beschermen, maar niet hoe dat moet gebeuren.

Daarom gaan we de natuur beschermen door niet alleen stikstof aan te pakken, maar ook die andere problemen, stelt de BBB dus stoer. Stikstof is ‘slechts’ één van de vele ‘drukfactoren’ op de natuur. De partij oogstte zelfs een compliment in het commentaar van Trouw vanwege een “constructieve opstelling”.

Ook mij zult u niet horen klagen. Immers, dat biodiversiteitsverlies meerdere oorzaken heeft is wat biologen al decennia zeggen. Sterker, deze oorzaken gelijktijdig aanpakken is al een doel van de “integrale aanpak landelijk gebied” van het kabinet. Dat stikstofdepositie de meeste aandacht krijgt is alleen maar omdat dáárvoor een bindende uitspraak van de Raad van State ligt die ophef veroorzaakt.

Die andere belangrijke ‘drukfactoren’
Maar hoe geloofwaardig is de opstelling van BBB nou echt? Om dat te beoordelen is het goed te weten wat die andere belangrijke ‘drukfactoren’ eigenlijk zijn, en wat ertegen te doen is.

De allerbelangrijkste is verlies van habitat. Nederland is te lang doorgegaan met de ontginning van ‘woeste gronden’, en gaat nog steeds door met landbouwintensivering en verstedelijking. Van sommige ecosystemen is daardoor bijna niets over. De natuur zit eenzaam opgesloten in kwetsbare eilandjes omringd door een zee van vijandig mensengebied.

Dit probleem is eigenlijk maar op één manier te verhelpen: door die habitats weer meer ruimte te geven en onderling te verbinden. Je zou alsnog het Natuurbeleidsplan van 1990 moeten realiseren, inclusief de later toegevoegde ‘robuuste verbindingen’.

Een tweede belangrijke drukfactor is verdroging. Om dit te verhelpen moet het waterpeil in natuurgebieden omhoog. Hiervoor zal industriële waterwinning in en rond natuurgebieden moeten worden beperkt, en zullen drainage en waterverbruik door landbouw drastisch moeten worden verminderd. Veel grondwaterputten rondom natuurgebieden moeten dicht.

Veel te hoog opgelopen
Dan zijn er pesticiden en andere chemicaliën die reservaten insluipen en de natuur ontregelen. Om dit probleem te verhelpen zou direct rondom natuurreservaten een verbod op bepaalde pesticiden moeten gelden. Teelten die veel pesticiden vergen – zoals bloembollen en pootaardappelen voor export – zullen rondom natuurgebieden niet langer mogelijk zijn.

En verder is er het overdadige menselijk medegebruik van natuurreservaten. De recreatiedrukte is vaak veel te hoog opgelopen. Dat kan verholpen worden door mensengebied geschikter te maken voor sporten en ontspannen. Dit vraagt om de aanleg van parken met recreatievoorzieningen rondom steden en om het toegankelijker en aantrekkelijker maken van boerenland. Dat maakt het meteen haalbaar om loslopende honden, mountainbikeparcours en drukke evenementen uit natuurreservaten te verbannen.

Houtproductie is trouwens ook vaak schadelijk medegebruik van natuurreservaten, want het gaat ten koste van bosdieren. Dat kan worden opgelost door op boerenland productiebossen aan te leggen, die geleidelijk de houtproductie kunnen overnemen.

Een doorzichtige afleidingsmanoeuvre
Tenslotte kan ook het beheer natuurvriendelijker. Het in één ruk compleet kaal maaien van alle natuurgrasland gaat bijvoorbeeld ten koste van allerlei plantensoorten en is nadelig voor vrijwel alle insecten. Dit kan worden verholpen door beheerders een budget te geven dat kleinschalig beheer financieel mogelijk maakt.

Dus jazeker, er valt een heleboel te doen tegen andere drukfactoren dan stikstof. Maar u heeft vast al opgemerkt dat veel van bovenstaande oplossingen afhankelijk zijn van de medewerking van de agrarische sector. Maar die heeft de afgelopen decennia – met hulp van de partijen die onlangs zijn afgestraft door de kiezer – zo ongeveer alle natuurmaatregelen getraineerd, met het afslanken van het natuurnetwerk als hoogtepunt.

Het zou dus een Godswonder zijn als de agrarische sector zich dankzij de BBB bekeerde en alsnog met volle toewijding ging meewerken aan natuurherstel. Tot die tijd houd ik het op een doorzichtige afleidingsmanoeuvre.