Klaas Dijkhoff: ‘Ik ben ervan overtúigd dat Nederland de afgelopen tien jaar is verbeterd’
INTERVIEWDe ‘wonderboy’ van de VVD is verzadigd en kapt ermee als politicus. Fractievoorzitter Klaas Dijkhoff laat wel een vernieuwde partij na, zegt hij. ,,Ik ben niet per se nodig.’’

Tobias den Hartog, Hans van Soest 12-02-21, 19:00 Laatste update: 20:01
12
Nog even en Klaas Dijkhoff (40) is geen politicus meer. De gedoodverfde opvolger van Mark Rutte (‘Kroonprins, haha, jaja’) zwaait af. Hij zet een eigen bedrijf op, iets met bedrijven adviseren, maar wát precies houdt hij nog even voor zich. ,,Thuis hoeven ze niet bang te zijn dat ik in mijn joggingbroek heel de dag Netflix ga zitten kijken met een zak chips op schoot.”



Daags na zijn afscheid van het Binnenhof komen hij en VVD’er Tim Versnel met het boek Alles komt goed. Het is vintage-Dijkhoff-van-de-laatste-jaren. Jaren waarin hij langs zaaltjes trok om met VVD’ers over de koers van hun partij te spreken. Het leidde uiteindelijk tot een verkiezingsprogramma waarin de partij een bocht nam. Bijvoorbeeld met een pleidooi voor het belasten van techreuzen en de visie dat bedrijven niet alleen naar winst moeten kijken maar ook verantwoordelijk zijn voor de omgeving waarin hun gebouw staat.

Meestal komen politici in verkiezingstijd met een boek om kiezers ervan te overtuigen op hen te stemmen. Maar u gaat weg. Is dit een testament?
,,Testament is een raar woord, maar de timing is wel atypisch inderdaad. Qua inhoud is het echter wel logisch. Ik ben bezig geweest met de koers van de partij. Dat is neergeslagen in het verkiezingsprogramma en een manifest. Maar in de politiek heb je oneliners en het verwijt dat iemand geen visie heeft. Dit boek laat het denkwerk achter onze vernieuwing zien.”


u ligt er een koers en trekt u de deur achter u dicht.
,,Ja, maar deze visie wordt inmiddels breed gedragen door de partij. Dan ben ik er niet per se bij nodig om hem uit te voeren. Ik blijf wel een partijmannetje, dus ik zal mij laten horen. Maar op afstand. Als de visie van mij afhing, dan zou dat ook geen sterk verhaal zijn.”

Het was een avond in Goirle, enkele jaren geleden, dat Dijkhoff merkte dat de VVD zich moest heruitvinden. ,,Je kunt wachten tot je wordt afgestraft door de kiezer, of ter discussie stellen wat we allemaal voor waar aannemen.”

Hij wilde ‘dat laatste’. ,,Ik dacht die avond in Goirle onze leden te gaan provoceren. Ik wilde het er eens hebben over dat de staatsschuld echt niet tot de laatste euro hoeft te worden afgelost. Maar ze waren helemaal niet geprovoceerd. Ze zeiden: fijn dat je het zelf ook eens doorhebt. Iemand zei: we kunnen blijven bezuinigen tot we worden weggestuurd door de kiezer en een andere partij het na de verkiezingen gaat uitgeven, of we kunnen nu al wat verstandige dingen gaan doen.”

Het triggerde Dijkhoff om te werken aan een nieuwe koers voor de VVD. Eentje waarin de partij ging vinden dat grote bedrijven de lonen meer moeten laten stijgen, bijvoorbeeld. Waarbij de VVD kiest voor de ‘middenklasse’ en de overheid optreedt tegen ‘graaiers’ en hen die ‘te weinig teruggeven aan de samenleving’.

Komt die koerswijziging niet te laat? De VVD staat al tien jaar aan het roer, maar jongeren krijgen nog amper een vaste baan en vinden geen betaalbare woning.
,,Als we nu terugkijken, lijkt het soms dat dingen niet goed zijn uitgepakt omdat er bezuinigd is. Maar het is niet zo dat we bezuinigd hebben op publieke voorzieningen om dat geld aan bedrijven te geven. Integendeel: we hebben óók de lasten voor hen verzwaard. We kwamen uit een enorme economische crisis. Dat was geen ideologische keuze, niks uit luxe. De kosten gierden de pan uit, stelsels zakten door de hoeven. Het moest.”

Maar het gaat om meer dan bezuinigen. Al die ruimte voor flexbanen waren wel degelijk een keuze.
,,Dat vind ik ook het onvermogen van de politiek om in te spelen op de veranderende wereld. Zzp-constructies verbieden, zoals links wilde, gaat niet werken. Dan heb je iets meer vaste banen, maar een groter deel heeft géén baan. Het begon goed: ondernemerschap aanmoedigen, zzp’ers. Maar het ging mis toen bedrijven mensen verplichtten zelf een busje te kopen en zich als zzp’er te laten inhuren. Wij zijn als partijen van links tot rechts niet tot een compromis kunnen komen om die problemen op de arbeidsmarkt aan te pakken. Er moest een commissie komen en pas na de verkiezingen willen partijen iets toegeven aan de ander.”



Als je de internatio­na­le maatstaf neemt, hebben wij geen armoede. Ik wil niet zeggen: Ja, in Afrika dáár zijn ze pas arm, maar de welvaart is over de hele linie gestegen

Klaas Dijkhoff, VVD-fractieleider
Uw vaststelling dat bedrijven te weinig doen voor hun omgeving had toch al jaren geleden tot verandering kunnen leiden?
,,Heel veel belasting baseren we op arbeid. Philips had veel mensen in dienst, een fysieke vestiging hier, dus die betaalde meer belasting dan de buurman met minder werknemers. Dat systeem werkte lang, maar je kunt nu met heel weinig werknemers heel veel geld verdienen aan Nederlanders, zonder ook maar één keer hier te zijn geweest. De politiek loopt altijd achter de ontwikkeling in de samenleving aan. Voor je het weet ben je vijf jaar verder. Neem een nieuw bedrijf als Uber. We waren nog aan het nadenken over hoe dit nieuwe fenomeen juridisch in elkaar zat, is het een taxibedrijf, een platform en hoe belasten we dat? En in de tussentijd had iets als Airbnb de hotelbranche al omver geknald.”

Vindt u dat Nederland er beter op is geworden in de afgelopen tien jaar?
,,Dat klinkt arrogant, maar ik ben ervan overtuigd. De oudedagsvoorziening is hervormd, waardoor die betaalbaar blijft. We hebben buffers opgebouwd die we nu kunnen gebruiken voor coronasteun. En als je met iets meer afstand kijkt, zie je dat er geen beter moment in de geschiedenis is geweest dan vandaag. Dat is niet alleen door tien jaar VVD, maar als je uitzoomt en kijkt naar veiligheid, naar luchtkwaliteit, naar het geluk van mensen: alles is beter geworden. De zorg, we zitten nog steeds in de stijgende lijn.”

De verschillen tussen arm en rijk zijn alleen maar groter geworden.
,,Dat ligt eraan welke definitie je pakt. We hebben de definitie van armoede steeds moeten herzien, omdat er te weinig mensen onder vielen. Als je de internationale maatstaf neemt, hebben wij geen armoede. Ik wil niet zeggen: Ja, in Afrika dáár zijn ze pas arm. Ik vind het terecht dat we die definities aanpassen. De verschillen tussen arm en rijk zijn misschien wel toegenomen, maar de welvaart over de hele linie ook.”

Al in de kerstvakantie van 2018 besloot Dijkhoff dat hij in 2021 zou afzwaaien. Terwijl de buitenwacht nog dacht dat hij het Torentje ambieerde, liet hij iedereen in die waan. ,,Daarom noem ik nu ook geen namen. Dat ga ik ze niet aandoen. Voor je ’t weet ben je kroonprins.”

Wat hij niet gaat missen is de hyperigheid in Den Haag, zegt Dijkhoff. ,,Dat het denken te lang stilstaat. Want als je van mening verandert, wordt dat door je tegenstander direct uitgelegd als een draai. Wat ik ook niet ga missen, zijn die partijen die de dag na de verkiezingen alweer bezig zijn met de volgende verkiezing en helemaal geen zin hebben om het land te besturen.’’

Dat u vertrekt, zegt dat meer over u of over het vak dat u niet meer leuk vindt?
,,Vast iets over mij. Ik voel dat ik als politicus verzadigd ben en wil niet afwachten tot mijn houdbaarheid verlopen is. Ik wil frisheid blijven voelen. Ik heb als staatssecretaris in het kabinet gezeten, dus ik ben daar ook niet zo nieuwsgierig meer naar. Als je iets nieuws gaat doen, moet het loslaten van het oude wel een beetje pijn doen en dat doet het. Maar niet pijn genoeg.”