Klokkenluider werd ‘afgeluisterd door justitie’
De klokkenluider die interne alarm sloeg dat er gerommeld werd met de resultaten van wetenschappelijk onderzoek voor het Ministerie van Justitie, is maandenlang afgeluisterd door justitie.


De klokkenluider, de inmiddels gepensioneerde Marianne van Ooyen, leidde de zogenoemde WODC-affaire in. Daaruit bleek dat uitkomsten van onderzoek door het wetenschappelijke instituut van het ministerie, het Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatiecentrum (WODC), soms werden aangepast zodat het de minister beter uitkwam bij het voeren van beleid.


Respect
Omdat die affaire uitlekte, startte de Rijksrecherche een onderzoek. Dat was al opvallend, omdat minister Ferd Grapperhaus in de Tweede Kamer juist uitgebreide complimenten had gemaakt aan Van Ooyen. Hij zei onder meer tijdens een debat waar Van Ooyen bij was, dat zij zelfs ‘groot respect’ verdiende. ,,En complimenten is misschien nog wat stijfjes uitgedrukt. Het verdient groot respect dat je als individu op enig moment in een organisatie aan de kaak stelt dat je de stellige overtuiging hebt dat iets niet goed loopt.’’

Volgens Van Ooyen werd ze echter op dat moment al afgeluisterd om te achterhalen of en aan wie zij informatie had gelekt. Tegen NRC Handelsblad zegt ze daarover: ,,Moet je nagaan. Op het moment dat de minister mij rehabiliteerde, werd ik afgeluisterd. Daarvoor en daarna ook.”

Lek
Nieuwsuur zegt dat naast Van Ooyen ook een ‘nog werkzame ambtenaar van het ministerie is’ afgeluisterd door de Rijksrecherche. Daarnaast zou ook een rechter (rechter-plaatsvervanger) zijn getapt ‘die eerder als vertrouwenspersoon en integriteitscoördinator op het ministerie werkte’.


De VVD in de Tweede Kamer wil opheldering over de kwestie. ,,Wie een misstand meldt moet veilig zijn en beschermd worden. Ook, of misschien wel juist, bij het ministerie van Justitie en Veiligheid,” zegt Kamerlid Jeroen van Wijngaarden.

De WODC-affaire leidde uiteindelijk tot het vertrek van de directeur van het instituut én die van een topambtenaar die zich met de afwikkeling bemoeide. Een drietal commissies deed ook onderzoek, één ervan concludeerde heel hard dat ambtenaren vaker probeerden om onderzoeken probeerden te manipuleren.

Affaire
Minister Grapperhaus kondigde na de affaire verschillende maatregelen aan, zoals het op afstand plaatsen van het WODC ten opzichte van het ministerie. Nu is deze nog letterlijk in het departement gevestigd.

Grapperhaus heeft altijd gezegd dat hij zich niet met het onderzoek van de Rijksrecherche heeft bemoeid.

Kamerlid Jaco Geurts: Het is niet eerlijk om het CDA de schuld te geven
INTERVIEWDe nieuwe stikstofmaatregelen van het kabinet leiden tot onrust onder boeren. CDA-Kamerlid Jaco Geurts wil daarom dat minister Schouten een crisislijn opent voor bezorgde ondernemers.


Afgelopen vrijdag maakte het kabinet bekend dat boerenbedrijven in de buurt van natuurgebieden - op vrijwillige basis - worden uitgekocht. Ook kunnen agrariërs straks subsidies krijgen voor stalsystemen waarmee de uitstoot van stikstof omlaag gaat. Maar welke bedrijven dit precies raakt, is nog onduidelijk.

,,Ik ben de afgelopen dagen platgebeld’’, zegt Geurts (49), die zelf jarenlang varkenshouder was. ,,Onder agrariërs leven ontzettend veel vragen over wat dit nieuwe beleid voor hen betekent. Ik wil dat er een crisislijn komt. Een informatiepunt waar bezorgde ondernemers terecht kunnen, óók aannemers en anderen die worden geraakt door de stikstofcrisis.’’

Geen enkele boer wordt gedwongen te stoppen.

Jaco Geurts
U zit zélf in deze coalitie en heeft meegepraat over de kabinetsbrief van vrijdag. Die onduidelijkheid is dan toch ook uw schuld?
,,Het klopt dat ik heb meegepraat. Maar niet op detailniveau. En op die details loopt het nu wel vast. Ik hoor nu zelfs dat banken geen krediet verstrekken, omdat ook zij niet weten wat er gaat gebeuren. Dat kan zo niet langer.’’

U noemde het D66-voorstel om de veestapel te halveren ‘onzinnig’. Wat moet er volgens u gebeuren om de duizenden stilgelegde projecten in Nederland vlot te trekken?
,,Ik vind het goed dat het kabinet boeren nu de keuze geeft om vrijwillig te stoppen. En dat de overheid dan financieel bijspringt. Dat is mijn stempel op het kabinetsbeleid dat er nu ligt: dat geen enkele boer wordt gedwongen te stoppen.’’

Het is de vraag of het dan wel lukt om de stikstofuitstoot te verlagen. Neemt u het stikstofprobleem wel serieus?
,,Op basis van de gegevens die nu op mij afkomen, moet ik als volksvertegenwoordiger concluderen dat er zeker iets moet gebeuren. De rechter heeft een einduitspraak gedaan en daar hebben wij gewoon invulling aan te geven. Zo simpel is het. Maar ik heb wel twijfels. Ik vraag mij af of het RIVM-model, dat nu wordt gebruikt om uit te rekenen waar stikstof vandaan komt, wel juist is. Als partijen aan het RIVM vragen om te laten zien hoe dat model is opgebouwd en nul op het rekest krijgen, vind ik dat vreemd. Laat eens zien hoe dat model is opgebouwd. Het RIVM móét hierover transparant zijn.’’

Volgens het RIVM is de luchtvaart verantwoordelijk voor 0,1 procent van de stikstofneerslag in de natuur. U gelooft dat niet?
,,Nou, het blijkt dat vliegverkeer vanaf een bepaalde hoogte niet meetelt in het model. Dat verbaast mij natuurlijk.’’

Remkes verwijt ook úw partij een rommeltje te hebben gemaakt van het landbouwbeleid. Het CDA heeft de laatste jaren te weinig rekening gehouden met milieu- en natuurregels, waardoor de boerensector nu in grote problemen is gekomen. Trekt u zich dat aan?
,,Wij hebben altijd gemeend binnen de wet- en regelgeving te werken. De Raad van State oordeelde in 2015 níet negatief over het Programma Aanpak Stikstof. Diezelfde Raad van State heeft dat stikstofbeleid nu van tafel geveegd. Daar denk ik wel wat van. En het klopt dat de afschaffing van het melkquotum in 2015 tot veel problemen leidde in de melkveehouderij. Maar het CDA zat toen helemaal niet in het kabinet. Het is dus niet eerlijk om het CDA overal de schuld van te geven.’