In Brussel woedt een hard politiek gevecht over het beleid voor gewasbescherming waarin het nu ook gaat over nieuwe gentechnieken voor plantenveredeling.

De Europese Commissie dreigt nieuwe veredelingstechnieken te verbieden als het Europees Parlement zich blijft verzetten tegen het voorstel van Frans Timmermans om het gebruik van pesticiden in de land- en tuinbouw tegen 2030 te halveren. De politieke discussie bereikt, zo net voor de zomer, een kookpunt, waarbij het hard tegen hard gaat.

Meer tijd
Al lange tijd is er kritiek, met name uit de landbouwhoek, op het ambitieuze voorstel van de Europese Commissie om de gewasbeschermingsmiddelen aan banden te leggen. Woordvoerders van verschillende partijen willen meer tijd. Zodat er naar alternatieven gezocht kan worden en de productie niet in gevaar komt. Dat laatste argument is het afgelopen jaar steeds belangrijker geworden. Door de oorlog in Oekraïne bleek dat de voedselproductie in gevaar kan komen.

En nu de grote christendemocratische fractie (EVP) in het Europees Parlement heeft gezegd dat er echt meer tijd nodig is, zijn de rapen gaar bij de Commissie. Er wordt gedreigd om nieuwe technieken, die wellicht het gebruik van bestrijdingsmiddelen kunnen voorkomen, te verbieden. “Het gaat om de techniek, waarbij een stukje DNA uit een soort wordt geknipt en ergens anders ingeplakt. Planten kunnen hierdoor bijvoorbeeld resistent tegen bepaalde ziektes worden”, legt Bert Jan Ruissen (SGP) uit. Hij wil dat de Europese Commissie nog voor de zomer komt met een voorstel. Ruissen merkt merkt dat er aarzeling is bij de Brusselse beleidsmakers.

Nieuwe uitweg bedenken
Tijdens een recent debat weigerde de Commissie een datum te noemen wanneer het voorstel over wat wel en niet toegestaan is, wordt gepresenteerd. Resultaat: een boos Parlement dat de Commissie opdroeg om zo snel mogelijk met plannen te komen. “Ik zie niet wie de Europese Commissie nu precies wil treffen door zich zo op te stellen”, zegt Jan Huitema (VVD). De liberale fractie van Huitema speelt een sleutelrol in de discussie, omdat hun steun voor elk compromis nodig is. Huitema is dan ook bezig om met zijn fractie (Renew) een uitweg te bedenken.

Nieuw onderzoek van belang
Nederland is voorstander van de nieuwe techniek; ‘new genomic techniques’ genoemd. Voor het kabinet is nieuw onderzoek van essentieel belang, zodat er een weerbaarder teeltsysteem ontstaat. Dat is volgens minister Adema niet alleen goed voor de Nederlandse boeren en tuinders, maar zo kan heel Europa een rol van betekenis blijven spelen op de wereldmarkt.

Deze week vergaderen nog een aantal speciale comités in Brussel over de inhoud van het voorstel dat de Europese Commissie gaat doen. Ondertussen wordt de druk opgevoerd om de komende weken het plan op tafel te leggen. Waar normaal gesproken iedereen de tijd neemt in de Europese hoofdstad als er een politiek verschil van mening is, lijkt die tijd juist nu te ontbreken. Plannen die niet voor de zomer naar het Europees Parlement zijn gestuurd, worden zo goed als zeker niet meer aangenomen voor de komende verkiezingen (in juni 2024). “Iedereen moet er nog wat vinden, de lidstaten, het Parlement en dan moet er nog onderhandeld worden. Dat duurt wel een aantal maanden”, legt Ruissen uit. En dus speelt iedereen hoog politiek spel om z’n zin te krijgen. Eind juli begint het zomerreces in Brussel.

Medeauteur: Jan Braakman

België keert zich tegen natuurplannen Timmermans: ‘Lasagne aan regels’
Een forse tegenvaller voor eurocommissaris Frans Timmermans en zijn voorstel om de natuur te herstellen: de Belgische premier De Croo heeft zich er als eerste regeringsleider expliciet tegen gekeerd.

Hans Nijenhuis 24-05-23, 09:32
In het Belgische televisieprogramma Terzake zei de premier dinsdagavond: ‘We moeten op Europees ­niveau de pauzeknop indrukken.’ De EU-landen moeten volgens hem voorrang geven aan de strijd tegen klimaatverandering en de uitstoot van broeikasgassen naar beneden brengen. ,,Dat is de prioriteit en het gevaar bestaat dat de nieuwe natuurregels die strijd bemoeilijken. Europa moet zich hoeden voor een lasagne van regels, waardoor het moeilijk wordt nog te investeren. (...) We moeten de kar niet overladen.’’


Eurocommissaris Frans Timmermans onderstreepte maandag nog dat natuurherstel en de strijd tegen klimaatverandering juist heel goed samengaan. Ze zijn allebei onderdeel van de zogeheten Green Deal: het grote pakket maatregelen dat de EU aan het doorvoeren is om een duurzame economie te worden. En waar natuurherstel en de energietransitie wel zouden botsen, bijvoorbeeld bij de bouw van windmolens op zee, krijgt de energietransitie voorrang, zo staat het gewoon in het voorstel van de Europese Commissie, zei Timmermans.

Wat is de wet op natuurherstel?
De voorgestelde wet op natuurherstel bevat maatregelen om de kwaliteit van de bodem te verbeteren en de teruggang van de soorten insecten die zorgen voor de bestuiving van gewassen te stoppen. De Europese Commissie komt hiermee omdat in Europa de biodiversiteit al jaren achteruit gaat. Ze wijst erop dat de landbouw en onze voedselvoorziening sterk afhankelijk zijn van de natuur. Meer dan 75 procent van de gewassen is afhankelijk van bestuivers, zoals bijen, hommels en zweefvliegen die van bloem naar bloem vliegen en de stuifmeelkorrels naar de stamper overbrengen. Waardoor ze vrucht gaan dragen. Het zijn precies die insecten die nu het loodje leggen.

Tegenstanders vrezen echter nieuwe regelgeving, terwijl het al lastig genoeg is bestaande natuurwetten uit te voeren. Zie de stikstof problematiek in Nederland. Nederland vraagt daar al weken aandacht voor. Maar waar minister Van der Wal (Stikstof) zich inzet voor aanpassing van de voorstellen, zegt de premier van België nu dus ronduit dat ze voorlopig helemaal van tafel moeten.

De uitspraken van De Croo zorgen voor tumult in zijn eigen land. Coalitiepartner de Groenen is woedend dat de premier zonder enig vooroverleg een standpunt heeft ingenomen. ,,Dit is niet de lijn van de regering’’, zegt de federale minister van Leefmilieu Zakia Khattabi (Ecolo). Een van de twee voorzitters van de partij, Nadia Naji, noemt de uitspraken van de premier op Twitter zelfs ‘schandalig’. Ze schrijft: ,,Natuur en klimaat gaan hand in hand. In de plaats van op een pauzeknop te willen drukken is er net een versnelling nodig.’’