Fiere boerburgervrouw
Frits Abrahams
Vier jaar geleden hadden we Thierry Baudet, nu hebben we Caroline van der Plas. Ze zal hoge ogen gooien bij de Provinciale Statenverkiezingen van volgende week, zoals Baudet triomfeerde bij de vorige verkiezingen. De talkshows lopen met haar weg, het populisme kan in een nieuw jasje worden gestoken.

„Jij hebt Baudet in het zadel geholpen”, beet Sjuul Paradijs talkshowhost Jeroen Pauw onlangs toe. Dat zegt de ex-hoofdredacteur van De Telegraaf, een krant die niet anders geprobeerd heeft dan de ene na de andere populist in het zadel te helpen, ook indirect via haatcampagnes tegen fatsoenlijke politici als Femke Halsema en Sigrid Kaag. Pauw kon de beschuldiging in dit geval gemakkelijk ontkrachten omdat Paradijs de feiten chronologisch niet op orde bleek te hebben.

Feit is wel dat de talkshows in het algemeen veel te gretig hun deuren openen voor populistische politici. Recalcitrantie is nu eenmaal bevorderlijk voor de kijkcijfers. Vooral Fortuyn en Baudet en nu weer Eerdmans en Van der Plas hebben daar dankbaar gebruik van gemaakt.

Hoezeer de tv-bekendheid wordt nagestreefd, blijkt deze week uit een interview in Trouw met Henk Otten, de medeoprichter van Forum voor Democratie die uiteindelijk na een clash met Baudet als lid werd geroyeerd. „U wilde Baudet gebruiken?” vraagt de interviewer. Otten: „Ja, ik dacht: hij komt heel goed over op camera, oogt fris, een modern boegbeeld.” Hij zag Baudet als „een goede versie van wat er na Fortuyn is misgegaan”.

Wat gebeurde? Wat je bij Fortuyn nog hoogmoed kon noemen, werd bij Baudet hoogmoedswaanzin. Baudet bleek getikt. Na zijn triomf bij de Provinciale Statenverkiezingen hield hij een even lachwekkende als onbegrijpelijke redevoering over de uil van Minerva en boreaal Europa. „Ik kreeg tranen in mijn ogen”, zegt Otten nu. „Het was een quasi-intellectueel lulverhaal. Daarmee maakte hij de partij kapot.”

Gelukkig maar, zou je denken, maar Otten – populisten leren het nooit af – vindt het een gemiste kans. In de kern is hij meer teleurgesteld in de mens Baudet dan in de politicus Baudet. „En ik besefte onvoldoende hoe intens gemeen Baudet is. […] Heel achterbaks. Ik ging voor het succes en hij ging voor zichzelf.” Dat Baudet dubieuze connecties heeft met Rusland („Poetin is een prachtvent”) noemt hij wel, maar meer als een ondergeschikt feit.

Wordt Caroline van der Plas de nieuwe Baudet? Qua electoraal succes vermoedelijk wél, maar daarna zal de vergelijking al snel niet meer opgaan. Zij lijkt mij veel nuchterder en minder ijdel dan Baudet, ze zal haar aanhang niet afstoten met verheven klinkende prietpraat. Zij blijft dan ook de lieveling van de talkshows als fiere boerburgervrouw, die haar schouders ophaalt over die malle politici met hun ingewikkelde praatjes. We kunnen rekenen op een eindeloze herhaling van haar vaste repertoire: stikstofbezwaren hoho, boeren jaja. Als het aan Van der Plas ligt, kan ik straks een ‘kangoeroewoning’ krijgen, een tuinhuisje bij mijn kinderen, zodat ze voor mij kunnen zorgen. Wat willen de oudjes nog meer?

Van der Plas zal eerder een nieuwe versie van Fortuyn worden dan van Baudet. In die zin kan ze voor de gevestigde politiek een lastiger tegenstander zijn dan Baudet ooit geweest is. Ook Wilders heeft er een concurrent bij.