Campagnestrateeg snapt Timmermans niet: ‘Hij had heel links achter zich kunnen krijgen’
Hij zegde zijn baan op als Eurocommissaris om ‘links’ weer terug in het Torentje te brengen. Maar een week voor de verkiezingen zoekt Frans Timmermans nog altijd de aansluiting bij VVD en NSC. Voert GroenLinks-PvdA wel de juiste campagne? ,,Als je drie maanden teruggaat in de tijd, denk ik dat hij heel links achter zich had kunnen verenigen door afrekenen met de VVD als strategie te kiezen.’’

Hanneke Keultjes 15-11-23, 06:03 Laatste update: 12:00
14 REACTIES
Sinds Frans Timmermans de lijsttrekker is van GroenLinks-PvdA, reisde hij het hele land door. Hij sprak over de gaswinning in Kantens, over de toeslagenaffaire in Leeuwarden, over armoede in Roosendaal en het openbaar vervoer in Reimerswaal. Zijn tournee ging langs dertig dorpen en steden. Maar geen kiezer die het zag, media mochten aanvankelijk niet mee.

Wat wél breed werd uitgemeten: zijn tripje naar het Spaans Málaga voor een conferentie met Europese sociaaldemocraten. En, de zaterdag daarvoor, zijn bezoek aan Berlijn voor een tête-à-tête met bondskanselier Olaf Scholz.

In appgroepen waarin voormalig PvdA-strateeg Dig Istha zit, ging het los. ‘Wat zullen we nou krijgen’, las hij. ,,En dat zijn partijgenoten, hè?’’ Zelf snapt de oud-campagneleider van Wim Kok wel dat de partij wil pronken met de internationale ervaring van Timmermans. ,,Dat deed ik met Kok ook. Maar niet anderhalve week voor de verkiezingen.’’

Vliegtuig
Die timing vond Istha ‘merkwaardig’. ,,Uitgerekend op de dag dat je een advertentie in kranten laat plaatsen waarin je twintig keer het woord ‘klimaat’ gebruikt. Als ik campagneleider was geweest, had ik hem niet aangeraden naar Málaga te gaan, en al helemaal niet met het vliegtuig.’’

Timmermans zei tegen deze krant dat zijn gesprekken met wereldleiders ‘ook gaan over de Nederlandse economie en banen in Nederland’. ,,We leven wel in een onvoorstelbaar roerige wereld. Die onrust slaat altijd harder neer in Nederland, omdat onze open economie zo afhankelijk is van de rest van de wereld.’’ Bovendien, zo klinkt het bij GL-PvdA, is Timmermans in drie campagnemaanden ‘maar’ drie keer in het buitenland geweest.

Istha, die verklaard tegenstander is van de samenwerking tussen GroenLinks en PvdA, vindt dat Timmermans van kleur is verschoten: van rood naar groen. ,,Waar zijn de dingen die de rechttoe rechtaan socialist belangrijk vindt: hoe kom ik rond? De mensen die zonnepanelen niet kunnen betalen?’’

Momentum
Campagnestrateeg Mark Thiessen, die eerder bij de VVD werkte, snapt de strategie van Timmermans’ campagneteam ook niet. ,,Als je drie maanden teruggaat in de tijd, denk ik dat hij heel links achter zich had kunnen verenigen door afrekenen met de VVD als strategie te kiezen.’’ De energie was er, zag Thiessen, het momentum ook.

Maar het gebeurde niet. Timmermans was de eerste weken onzichtbaar voor de media. Bij het ‘premiersdebat’ bij RTL tussen hem, Dilan Yesilgöz (VVD) en Pieter Omtzigt (NSC), mocht Timmermans iemand uitkiezen voor een een-op-eendebat. Thiessen zat op het puntje van zijn stoel. Dacht: nú gaat het alsnog gebeuren. ,,Maar hij koos Omtzigt en toonde zich een Omtzigt-knuffelaar. Daar heeft hij echt een kans laten liggen.”

Bewust, zegt een bron uit het campagneteam: ,,De kiezer is klaar met geruzie.” Bovendien wilde Timmermans Omtzigt aanspreken op zijn voorkeur voor een coalitie ‘over rechts’. De komende debatten, belooft de campagnebron, zal Timmermans zich wél afzetten tegen de plannen van Yesilgöz.

Het tweede RTL-debat liet Timmermans nog aan zich voorbijgaan. Al aan het begin van de campagne had team-Timmermans gezegd dat dat debat hem ‘niet paste’. Thiessen: ,,Je zag dat D66’er Rob Jetten in dat gat stapte: hij viel de VVD wél hard aan.”

Timmermans komt terug op zijn uitspraken tijdens het RTL-verkiezingsdebat (video):

01:56
Timmermans wil tóch wel 2030: ‘Natuur staat er slecht voor’
Nieuwe peiling
Juist bij het D66-electoraat liggen nog kansen voor Timmermans, stelde EenVandaag/Ipsos gisteren: de D66-stemmer twijfelt nog en daar kan GroenLinks-PvdA van profiteren. In de nieuwste zetelpeiling nadert GroenLinks-PvdA de top 2, VVD en NSC, al blijft het gat drie tot vijf zetels.

Jongeren en vrouwen
Uit interne onderzoeken blijkt volgens een ingewijde dat ‘het potentieel best groot is’, vooral onder jongeren en vrouwen. En dus zet GL-PvdA nu in op klimaat en vrouwenrechten, om die doelgroep naar de stembus te lokken. ,,Op die manier wisten de sociaaldemocraten in Polen en Spanje ook winst te behalen.’’

Timmermans houdt de moed erin. Hij zei maandag nog ervan overtuigd te zijn de grootste te kunnen worden. Opvallend is wel dat oud-GroenLinks-leider Jesse Klaver ineens naar voren wordt geschoven. Als de campagne van GroenLinks-PvdA een (elektrische) auto is, zat Klaver op de achterbank en Timmermans achter het stuur. Bewust, want het moest ‘om Frans Timmermans draaien’, klonk het eerder. Toch staat Klaver nu op het affiche voor een ‘mini meet-up’, zaterdag in Utrecht.

Een alternatief voor de warmtepomp: je huis verwarmen op waterstof
Niet alle huizen kunnen zomaar van het gas af. Sommige woningen zijn simpelweg niet goed genoeg te isoleren om bijvoorbeeld een warmtepomp te plaatsen. Om toch een duurzame woning te krijgen, is stoken op waterstof in de toekomst een alternatief. Bij verbranding van waterstof komt geen CO2 vrij en dat is meteen ook het grote voordeel.

Dirk Krijgsman 02-11-23, 09:15 Laatste update: 10:02
Jurgen Janzen (69) verwarmt zijn huis nu ongeveer een jaar met waterstof. Hij neemt deel aan één van de verschillende pilots in Nederland. ,,Het bevalt goed. Het is voor ons net zo comfortabel als met aardgas stoken. En ook de andere deelnemers uit de straat zijn zeer tevreden.’’

Interesse thuisaccu’s neemt toe: dit zijn de voor- en nadelen van het opslaan van je zonne-energie
Janzen woont samen met zijn vrouw in beschermd stadsgebied Berkeloord in Lochem. Oude monumentale woningen van meer dan honderd jaar oud, waaraan vanbuiten en ook vanbinnen weinig aan gesleuteld mag worden om het historische karakter van het pand te behouden. Verduurzamen met HR++ glas, nieuwe radiatoren en een warmtepomp was dan ook geen optie. Via een bewonersinitiatief dat op zoek was naar alternatieven voor aardgas hoorde Janzen over het waterstofproject van Alliander.

Alternatieve oplossing
In eerste instantie had Janzen twijfels over de deelname. ,,We waren net klaar met een restauratie van onze woning, een rijksmonument uit 1885. Vanuit het project werd een maximum gasverbruik van 3500 m3 per jaar gesteld. Ondanks de isolering tijdens de restauratie, zaten we nog steeds boven dat niveau. Bovendien was het met mijn achtergrond in de energiesector al duidelijk dat een cv-ketel op waterstof kon werken. Dus die test vond ik niet zo interessant.’’

Uiteindelijk ging Janzen toch overstag. ,,Na plaatsing van vacuümglas kwam ons verbruik onder de 3500 m3 en zijn we toch aangehaakt, voornamelijk vanwege het grotere geheel. De netbeheerder kan onderzoeken of het bestaande gasleidingennetwerk voldoet. Verder vind ik het goed dat er aandacht komt voor alternatieve oplossingen. Niet elke woning kan zomaar van het gas af.’’

Wat is waterstof?
Het gebruik van waterstof is niet nieuw. Het wordt al tientallen jaren gebruikt in de industrie als grondstof voor productieprocessen. Maar ook als brandstof wordt waterstof al toegepast. Sommige vrachtwagens rijden bijvoorbeeld al op waterstof.

Het waterstofmolecuul, opgebouwd uit twee waterstofatomen (H2), is het kleinste molecuul op aarde. Waterstof komt in de natuur niet voor als losse stof, maar als onderdeel van andere stoffen zoals water (H2O, waterstof en zuurstof). Het is een reukloos, kleurloos, niet-giftig, maar wel brandbaar gas.

Hoe werkt het verwarmen van je huis op waterstof?
Waterstof als brandstof voor je woning is dus inmiddels ook mogelijk, maar voorlopig alleen via geselecteerde pilotprojecten, zegt Maurice Meulenbrugge, product manager bij Remeha, producent van duurzame binnenklimaatoplossingen. ,,Je hebt daar een waterstof cv-ketel voor nodig. Die verbrandt net als een normale cv-ketel het gas. De warmte die daarbij vrijkomt, verwarmt het water in een gesloten cv-circuit. Net zoals bij een reguliere cv-ketel op aardgas. Daarnaast heb je een nieuwe, voor waterstof geschikte, waterstofgasmeter nodig en natuurlijk ook het daadwerkelijke waterstofgas.’’

Dat gas komt via een zogeheten tubetrailer, een vrachtwagen met een enorme gasfles, naar het industrieterrein bij Lochem. ,,Daar is een reduceerstation gebouwd dat de druk van het gas naar het juiste niveau verlaagt en middels een nieuwe leiding wordt aangesloten op het bestaande gasleidingennetwerk. Via dat netwerk krijgen de deelnemers waterstof naar hun woning geleid. Voor de bewoners in de straat die aardgas blijven gebruiken, is een nieuwe leiding aangelegd. Op die manier kan energiebedrijf Alliander het bestaande gasleidingennetwerk goed testen op waterstof.’’

Groene, blauwe en grijze waterstof
Bij verbranding van waterstof komt geen CO2 vrij en dat is meteen ook het grote voordeel. Hoe de waterstof wordt geproduceerd, bepaalt wel de duurzaamheid. Is de waterstof gemaakt met behulp van zonne- of windparken, dan hebben we het over groene waterstof. Wordt de waterstof gemaakt met behulp van aardgas, dan noemen we het grijze waterstof. Wordt de CO2 die daarbij vrijkomt afgevangen en opgeslagen, bijvoorbeeld in oude gasvelden in de Noordzee, dan noemen we het blauwe waterstof. Op dit moment is bijna alleen maar grijze waterstof beschikbaar.

Veiligheid
Ondanks het explosieve verleden van waterstof is het toepassen van waterstof nu geheel onder controle, vertelt Meulenbrugge. Bij de gasmeter in de woning en bij de ketel zit een waterstofmelder die waarschuwt bij mogelijk gevaar. ,,Daarnaast hebben de leidingen buitenshuis een veiligheidssysteem waarbij kleppen automatisch dichtvallen in geval van een lek.’’

Janzen is zeer te spreken over alle maatregelen. ,,In het begin hadden we wel twee hele kleine lekken in het leidingennetwerk, maar die zijn gelijk gespot en gedicht door de netbeheerder. Met alle aanwezige veiligheidsapparatuur voelen we ons geheel veilig.’’

Wanneer kiezen voor waterstof?
Verwarmen op waterstof zal de komende tijd nog niet op grote schaal gebeuren en zeker niet op individueel niveau. Om het voor een netbeheerder rendabel te maken, zal dat op wijkniveau zijn. Maar je kunt nu alvast wel voorsorteren op verwarmen met waterstof, zegt Meulenbrugge. ,,Wanneer je een niet meer te verduurzamen woning hebt en je buren zitten in hetzelfde schuitje, dan kun je een hybride oplossing kiezen waarbij de nieuwe aardgas cv-ketel dezelfde aansluitingen heeft als de toekomstige waterstof cv-ketels. Zo is het te zijner tijd slechts een kwestie van de oude ketel van de wand halen en de nieuwe ophangen. Dat deze hybride combinatie toekomstbestendig is, gaan we laten zien in een nieuw waterstofproject in Hoogeveen.’’

Volgens Meulenbrugge worden waterstof cv-ketels niet veel duurder dan de huidige ketels. ,,Ook de installatiewerkzaamheden zijn te vergelijken met een cv-ketel op aardgas en dus niet veel duurder.’’

Toekomstperspectief
De eerste waterstof cv-ketels voor consumenten en midden- en kleinbedrijf komen vanaf 2025 op de markt, verwacht Meulenbrugge. ,,Deze ketels kunnen we dan in grotere projecten inzetten, zoals project ‘Stadaardgasvrij’ in Stad aan ‘t Haringvliet. Gasunie zal naar verwachting tussen 2027 en 2030 een complete ringleiding hebben gerealiseerd om waterstof door heel Nederland te distribueren.’’

Sybe bij de Leij van netbeheerder Enexis, verwacht ook dat waterstof pas na 2030 een goed verkrijgbaar product is. Voordat het op grote schaal wordt toegepast moet volgens haar nog het een en ander gebeuren. ,,Ook de prijs van waterstofgas is momenteel nog drie keer zo hoog als aardgas. Met behulp van subsidies van onze overheid en de Europese Unie betalen deelnemers van pilotprojecten niet meer dan de huidige gasprijs. Maar ook nadat we in Nederland alle geplande nieuwe wind- en zonneparken draaiende hebben, zullen we waterstof moeten importeren uit zonnigere gebieden zoals het Midden-Oosten of Afrika. Zodra die infrastructuur ook op orde is, ontstaat een betere prijs.’’

Ondertussen zorgen de diverse pilots voor de nodige ervaring. ,,In november 2023 sluit Enexis 33 huurwoningen aan op een waterstofnetwerk in het Groningse dorp Wagenborgen’’, weet Bij de Leij. ,,Bij deze jaren zeventig woningen maken we gebruik van een waterstof cv-ketel in combinatie met een hybride warmtepomp en zonnepanelen. In eerste instantie komt de waterstof via een tubetrailer. In een latere fase maken we ook lokaal groene waterstof.’’