Jaarreke­nin­gen onbegrijpe­lijk, zeggen experts: ‘Die van Eneco dramatisch slecht’
ENERGIEBEDRIJVENJaarrekeningen van energiebedrijven zijn onduidelijk en slecht leesbaar, concluderen experts. Het is voor een doorsnee-consument nauwelijks te controleren of de nota klopt en of het prijsplafond wel goed is toegepast. Vooral Eneco maakt er een puzzel van.

Ton Voermans 11-02-23, 03:00 Laatste update: 08:35
De eerste huishoudens kregen afgelopen weken de jaarrekening van het energiebedrijf waarin ook de korting van het prijsplafond voor 2023 is opgenomen. Dat prijsplafond is een overheidskorting op de energieprijs waardoor tot een bepaalde hoeveelheid elektriciteit maximaal 40 cent per kWh kost en gas 1,45 euro per kuub.

Decennialang was de jaarrekening van het energiebedrijf misschien wel de saaiste post van het jaar, maar sinds de energiecrisis is de afrekening een belangrijk bericht dat door tienduizenden consumenten met knikkende knieën wordt geopend. Honderdduizenden huishoudens moeten fiks bijbetalen.

Zoveel geld? Klopt dat wel? Ja, probeer daar maar eens achter te komen. Eneco, Vattenfall en Essent, de energiereuzen met samen ruim 80 procent marktaandeel, sturen desgevraagd een geanonimiseerde jaarrekening van afgelopen week. Maar hoe begrijpelijk zijn die?

Als klant vraag je je af of het terugkrij­gen van een negatief bedrag hetzelfde is als het betalen van een positief bedrag

Martijn Jacobs, Taaldeskundige
Die jaarrekeningen moeten duidelijk zijn zegt de toezichthouder Autoriteit Consument en Markt (ACM). Ook de prijsplafondkorting moet inzichtelijk weergegeven worden. Of de eindnota’s van de grote drie daaraan voldoen, wil ACM nu niet onderzoeken. Uit data van de toezichthouder blijkt wel dat ruim de helft van de klanten de rekening probeert te doorgronden. 15 procent van de mensen komt er totaal niet uit of vraagt iemand anders om hulp. Ruim een derde zegt de rekening te hebben gecontroleerd.

,,Energienota’s werden door consumenten altijd al ingewikkeld gevonden en ze zijn nog ingewikkelder geworden met het energieplafond’’, stelt de Consumentenbond.

We vroegen daarom energie-expert Joris Kerkhof van vergelijkingssite Independer, taaldeskundige Martijn Jacobs van taalbureau Loo van Eck en de Consumentenbond of zij wijs konden worden uit de jaarrekeningen. Ook werd Eneco, die met stip de ingewikkeldste nota produceert, om uitleg gevraagd.

Negatief bedrag
De hamvraag is natuurlijk: krijg ik geld terug of moet ik bijbetalen? Dat is bij alle bedrijven helder. In dikke vette letters staat het eindbedrag vermeld. Alhoewel. Op de rekening van Eneco krijgt de betreffende klant bijvoorbeeld geld terug als er -720 euro op de nota staat. ,,Als klant vraag je je dan direct af of het terugkrijgen van een negatief bedrag hetzelfde is als het betalen van een positief bedrag’’, zegt taalexpert Jacobs. ,,Bij een aanslag van de Belastingdienst betekent een negatief bedrag dat je moet betalen.’’

Eneco blinkt uit door het vele gebruik van vaktaal én ingewikkelde berekeningen. De jaarrekening is een lange cijferbrij van tien A4-tjes. Het bedrijf stuurt lange tabellen met uitgesplitst de tariefveranderingen van afgelopen jaar, die om de drie maanden veranderen, de btw-verlaging op 1 juli, de btw-verhoging op 1 januari én de veranderingen in de energiebelasting. En ook nog een kort regeltje over het prijsplafond. Maar hoe die korting is berekend, blijft duister.


Eneco trekt bovendien de verschillende onderdelen – vaste kosten, leveringskosten (daarmee wordt de energieprijs zonder heffingen bedoeld) en belasting – op de jaarrekening uit elkaar. Duizenden cijfertjes dansen daardoor op papier. Alleen al het jaartal 2022 staat 150 keer op de jaarrekening. De poging om volledig te zijn, komt volgens energie-expert Kerkhof de duidelijkheid niet ten goede. ,,Lange lijsten van periodes met verschillende tarieven maakt het minder overzichtelijk, voornamelijk door de hoeveelheid periodes. Ik vind dat er duidelijker vermeld kan worden waarom er verschillende periodes kunnen zijn en hoe dat dan precies is opgebouwd.’’

Taalexpert Jacobs: ,,De korting van het prijsplafond is totaal niet controleerbaar. Alleen als je hebt doorgeleerd voor wiskunde of een andere exact vak, word je er wijs uit. Ik geloof echt dat de energiemaatschappijen het goed bedoelen en dat het, als je er echt induikt, klopt. Maar een eenvoudige energieconsument met een gemiddeld taalniveau kan er geen chocola van maken. En dan kun je niets anders doen dan vertrouwen op je energiemaatschappij. En het versterkt elkaar. Als de cijfers niet duidelijk zijn en de uitleg al evenmin, dan kom je er echt niet meer uit.’’

De Eneco-tekst blijkt een puzzel met zinnen als ‘Misschien had u een contract met vaste looptijd dat is afgelopen.’ Huh? Hoe zit dat bij mij? Waarom weet Eneco dat niet van zijn eigen klant?

Prijsplafond
Extra aandacht is er dit jaar bij de korting vanwege het prijsplafond. Eneco verwijst voor de berekening naar de website. Maar daar wacht de klant niet zijn persoonlijke berekening maar een algemeen verhaal met zinnen als ‘Je gewogen gemiddelde contracttarief voor gas komt bijvoorbeeld uit op € 3.’ Het ‘gewogen gemiddelde’: sla de schoolboeken er nog maar eens op na.

Jacobs wordt tureluurs van zinnen als: ‘Uw nieuwe termijnbedrag is berekend met de huidige tarieven van uw contract en tarieven die passen bij de markt voor de periode daarna (tot aan uw volgende jaarnota). Ook houden we rekening met uw verbruik en het prijsplafond.’

Of deze dan: ‘Het prijsplafond is verwerkt in uw jaarnota. U ziet dit terug als kortingsregel op de pagina ‘Uw verbruik in detail’. De regel staat onder het kopje ‘leveringskosten’ bij uw verbruik van stroom, gas of warmte.’