De reden voor dit besluit is volgens HZPC dat de biologische teelt van aardappelen onvoldoende mogelijkheden biedt om de resistenties op een goede manier te beschermen tegen doorbraak van phytophthora. De salesmanagers Paul Zekveld en Luuk Sipma vertelden dat donderdag tijdens een bijeenkomst in het kader van het verlengde convenant 'Versnelde transitie naar robuuste aardappelrassen' in het Flevolandse Tollebeek.

'Wij hebben nog relatief weinig aardappelrassen met resistentiegenen beschikbaar. Daar zijn we zuinig op', stelt Sipma. 'Gangbare telers kunnen meer doen met gewasbeschermingsmiddelen in de teelt om te zorgen dat de druk van phytophthora niet te veel oploopt. De kans op een doorbraak van de resistentie is daardoor kleiner dan in de biologische teelt, waar ingrijpen niet of nauwelijks mogelijk is.'

Hoe robuust zijn robuuste aardappelrassen? Een vraag die dit phytophthorajaar weer opleeft in de sector. Het antwoord daarop is vooral afhankelijk van de werkwijze van telers, blijkt uit de rondgang. Belangrijkste boodschap was dat telers aardappelen moeten blijven spuiten, ook al zijn ze robuust.

'Het gaat om goed resistentiemanagement', zegt aardappelveredelaar Geersing. 'Zorg dat de resistentie intact blijft. Onder een hoge druk houd je de deur voor phytophthora voor 75 procent dicht. Voor die laatste 25 procent heeft de resistentie hulp nodig. Dat kan door een beperkte inzet van chemie.'

Zonder platteland was er geen stad
Koning Willem-Alexander liet zich ook uit over de band tussen de Randstad en het platteland. 'Zonder platteland was er geen stad geweest, dat mogen Randstedelingen zich best wat vaker realiseren.'
Hij zei begrip te hebben voor het verdriet en de frustratie van de sector. 'Voor mij zijn boeren de hoeders van het cultureel erfgoed van het platteland.' De koning zei dat steden zich dankzij het platteland 'kunnen veroorloven' om niet hun eigen voedsel te verbouwen.

Nog geen enkel bedrijf heeft harde afspraken gemaakt met het ministerie van Economische Zaken om de stikstofuitstoot te beperken. Dat blijkt uit een rondgang van de NOS. In november vorig jaar kondigde het kabinet aan dat niet alleen met boeren, maar ook met industriële piekbelasters zou worden gesproken over het beperken van hun stikstofuitstoot.

Het is met de eco-regeling mogelijk om brons, zilver of goud te behalen voor je bedrijf, waarbij brons 60 euro per hectare oplevert, zilver 100 euro per hectare en goud 200 euro per hectare.

Jaarlijks kan je aanmelden voor welke eco-activiteiten je meedoet. Door middel van een puntensysteem bepaal je als ondernemer tot op welk niveau je je wenst in te zetten. Schreuder: “Kijk waar je precies staat en kijk wat je extra moet doen om de doelen te halen. Je zult zien dat er al veel dingen meetellen die je toch al doet.”

Ecoregeling onverwacht populair
De andere reden heeft te maken met de opzet van de ecoregeling. Met deelname aan de regeling in het kader van het GLB kunnen boeren geld krijgen voor extra inspanningen voor vergroening of milieu. Afhankelijk van de maatregelen die zij nemen krijgen zij het predicaat brons, zilver of goud, waarbij goud de grootste beloning oplevert. Hoeveel geld boeren per hectare krijgen voor een milieu-inspanning is nog niet vastgesteld.

Voorlopige indicaties van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) geven aan dat meer boeren dan verwacht in aanmerking komen voor de goudpremie van de ecoregeling. Adema is blij met deze inspanningen, maar ziet ook een probleem: 'Het budget is gelimiteerd.' Hij zegt zijn uiterste best te doen om flexibiliteit in de budgetten te zoeken en andere opties te verkennen om boeren te belonen voor de prestaties die zij leveren.

Verkleinde afbeelding. Klik om te vergroten.

In de wachtkamer van de EU zitten in ieder geval Turkije, Montenegro, Noord-Macedonië, Servië, Albanië, Moldavië, Bosnië-Herzegovina en Oekraïne. Daarnaast wachten Kosovo en Georgië nog op een kandidaat-lidmaatschap.

(...)

EU zelf
Waar de kandidaat-lidstaten een hoop werk moeten verzetten om zich bij de EU te kunnen voegen, daar is onder meer Frankrijk juist van mening dat de Europese Unie eerst zelf op de schop moet. Zo zouden de verdelingen van het EU-budget hervormd moeten worden. In de huidige verdeling zou bijvoorbeeld Oekraïne bij toetreding in één klap het grootste deel van het landbouwbudget toebedeeld krijgen. 'Polen gooit nu al de grens dicht voor Oekraïens graan, dus dat is een gevoelig punt', vervolgt Van Schaik. 'Ook instellingen en verdragen moeten worden herzien.'

De wet van Engel stelt dat naarmate het inkomen van een huishouden (of een land) stijgt, het percentage van het inkomen dat aan voedsel wordt besteed afneemt en het percentage dat aan andere goederen en diensten wordt besteed, toeneemt . Het werd halverwege de 19e eeuw ontwikkeld door de Duitse statisticus Ernst Engel en is nog steeds van invloed op de economie en het overheidsbeleid.

Terwijl de inflatie de biomarkt doet sputteren en bioboeren moeten ploeteren, neemt de Franse regering een bocht richting intensieve teelt en goedkopere producten, met als doel de landbouw soeverein te maken.

Dit jaar laat volgens Brak goed zien waarom landbouw met vaste deadlines niet goed werkt. "Het was een heel nat en koud voorjaar en daarom zijn gewassen laat gepoot en gezaaid. Maar een gewas heeft wel een bepaald aantal dagen nodig om te groeien. De kern is dat de natuur zich niet aan een kalender houdt."

"De hele zomer was het feest. De rijst groeide, het zag er fantastisch uit", zegt boer Sander Roeleveld. Hij groef de grond af om de rijst in het water te planten. "Maar de bloemetjes zijn niet op het juiste moment open gaan staan, waardoor ze niet zijn bestoven door de wind." Hierdoor is de bevruchting mislukt en zijn bijna alle planten leeg gebleven.

Toch is de bijdrage van die piekbelasters aan de totale stikstofneerslag erg bescheiden, zegt wetenschapper Wim de Vries van de Wageningen Universiteit. "Uiteindelijk zijn er maar een paar duizend piekbelasters, terwijl we 50.000 boerenbedrijven in Nederland hebben. En dan hebben we honderdduizenden andere bedrijven. Daar komt het buitenland nog eens bij met vele honderdduizenden. Dus het gaat om die piekbelasters ten opzichte van honderdduizenden andere bronnen, die samen een deken van stikstof vormen."

(....)

Geen deuk in een pakje boter
De Vries verwacht dat de natuur nauwelijks zal profiteren van de piekbelastersregeling. "Dit slaat geen deuk in een pakje boter." Zeker ook omdat een deel van de stikstofwinst wordt gebruikt om bouwvergunningen af te geven.

Grote winst is alleen te halen met een veel bredere aanpak, zegt hij. "Dan moeten alle boeren een bijdrage gaan leveren, ook alle industriële uitstoters." Plannen voor zo'n aanpak zijn er wel. De provincies zouden die voor een groot deel moeten uitvoeren en het demissionaire kabinet schuift beslissingen erover door naar het volgende kabinet.

Het RIVM is ook aan het uitrekenen hoeveel de piekbelastersregeling oplevert. Dat zal een preciezer beeld geven dan de berekeningen van De Vries, omdat de RIVM-onderzoekers de beschikking hebben over meer gegevens. Waarschijnlijk wordt dat onderzoek pas na de verkiezingen gepubliceerd.

U heeft toestemming van de eigenaar, verhuurder of (erf)verpachter voor het gebruik van het perceel. Dat is als u niet zelf de eigenaar bent.

,,Daar heeft een boer een grensfout gemaakt, een andere boer heeft een hele strook ingetekend en weer een andere boer heeft het hele perceel geregistreerd.”

Bouwman vindt de zeven aangiftes op een totaal van 50.000 boeren te mager voor de conclusie dat er massaal wordt gefraudeerd. Sterker nog, hij herkent het geschetste beeld niet.

Ik houd de rechtspraak met betrekking tot de agrarische sector nauwlettend in de gaten, ook de strafzaken, en ik kan me niet heugen dat een boer is veroordeeld voor het verkeerd intekenen van zijn percelen', zegt Bouwman. 'Er wordt de indruk gewekt dat er massaal wordt gefraudeerd, maar dat lijkt me niet aannemelijk. Ik krijg sterk het vermoeden dat FTM dit verhaal enorm heeft opgeblazen.'

Grijs gebied
Dat Staatsbosbeheer - of andere grondbezittende overheidsinstanties - vaststellen dat boeren subsidie hebben aangevraagd voor percelen die niet in hun bezit zijn, heeft volgens de advocaat waarschijnlijk een andere oorzaak: 'Er is een grijs gebied.'

De regels voor subsidie zijn vaag en laten volgens Bouwman ruimte voor verschillende interpretaties. De omschrijving over wat bijvoorbeeld landbouwgrond is en wat natuur, leidt tot discussie. Datzelfde geldt ook voor de periode van grondgebruik en de activiteiten die boeren op de grond van deze instanties uitvoeren.

Op sociale media hebben zich de eerste agrarische advocaten gemeld die toelichten dat ze regelmatig cliënten bijstaan in 'grondfraudekwesties', waarbij het zelden of nooit om daadwerkelijke fraude draait, maar om de vraag of het (mede)grondgebruik voldoende 'autonoom' is om de grond in te mogen tekenen.

Na de zogenaamde kalverfraude en bermfraude zou je verwachten dat er meer terughoudendheid in de media is bij het openbaren van nieuwe vermeende fraudekwesties, helemaal van een medium dat zich voor laat staan op zijn hoogwaardige onderzoekskwaliteit als Follow the Money. Maar de impuls om de boer in de verdachtenbank te zetten blijkt sterker dan de behoefte om uit te zoeken hoe het echt zit. Het voedt het wantrouwen en versterkt onterechte beeldvorming. Serieuze journalistiek onwaardig.

Schiphol beschikt weer over een natuurvergunning. Daardoor mag de luchthaven 440.000 starts en landingen, en tijdelijk zelfs 500.000, per jaar uitvoeren. De reacties uit zowel de landbouw- als de milieuhoek zijn kritisch.

Te constateren valt dat er sterke aanwijzingen zijn dat de uitkoop en herinrichting van bedrijvigheid in ons land veel energie en geld gaat kosten terwijl al die bedrijfssluitingen en verplaatsingen nauwelijks of geen direct effect op Natura 2000-gebieden zullen hebben. De deken die voor de neerslag van depositie zorgt blijft intact en neemt alleen af als ook in de landen om ons heen en overal in het land de ammoniakemissies wordt gekort. De deken is immers het resultaat van vele tien- en wellicht honderdduizenden bronnen uit binnen- en (via de wind) buitenland.

Ook betekent het dat er geen wil is te luisteren naar gezond verstand. Liever wil Nederland veel kapitaal vernietigen* om een juridisch gemaakt probleem op te lossen dat de bouw in de weg zit. Vermindering van stikstofdepositie bereik je door overal in de EU de emissies te verlagen. Het is aannemelijk om er van uit te gaan dat een gidsfunctie van Nederland voor de natuur geen verschil maakt. Stikstofbelasting van de natuur is een Brussels dossier.

Als er generieke maatregelen zijn waarmee de jonge generatie de sector uit wordt gejaagd, hebben we echt een probleem.

En de duurzaamheidstransitie?
'Die staat bij ons niet ter discussie. Het gaat bij ons meer om de vraag hoe je die gaat vormgeven. Want de uitvoering van deze transitie gaat het verschil maken in het leven van onze leden. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat bedrijven die door willen gaan ook door kunnen? Als er generieke maatregelen zijn waarmee de jonge generatie de sector uit wordt gejaagd, hebben we echt een probleem.

'Daarnaast heb je ook een bepaalde kritische massa nodig als sector. Je hebt een bepaalde aanvoer nodig van producten om coöperaties en ketens in stand te houden en de kennis op niveau te houden. Als we zo hard aan het verduurzamen zijn dat daar geen oog meer voor is, kan die verduurzamingstransitie als een boemerang terugkomen. Daar maak ik me wel oprecht zorgen om. Duurzaam boeren is ook het behoud van boeren.'

Wordt dat aspect van de transitie vergeten?
'Ja, dat denk ik wel. Als je de Europese Commissie om een voedselstrategie vraagt, verwijzen ze naar de boer-tot-bordstrategie. Maar die strategie legt de nadruk op het ecologische gedeelte van de transitie. Op de sociaaleconomische duurzaamheid wordt minder nadruk gelegd. Voedsel heeft ook een bepaalde waarde. We hebben de meerwaarde van voedsel de afgelopen periode te weinig erkend. Dat is problematisch.'

Waarom is dat een probleem?
'Het gaat om de voedselvoorziening. Ik weet dat landbouw een bepaalde uitstoot heeft, maar landbouw is niet te vergelijken met elke willekeurige industrie, we hebben iedere dag voedsel nodig. De landbouw voorziet in een basisbehoefte. Er is een bepaalde productie nodig om het continent te voeden.

'Daarnaast is er nog zoiets als uitgangsmateriaal en zaden, die essentieel zijn voor de wereldwijde voedselvoorziening. Ik denk dat je de landbouwsector daarom niet een-op-een kunt vergelijken met een andere sector.'

Verkleinde afbeelding. Klik om te vergroten.

Simon Rozendaal: Nu hebben we de visserij al zelf de nek omgedraaid (kokkelvisserij) of door afgunstige concurrenten onder de guillotine laten duwen (pulsvisserij), dat staan we toch niet toe bij de boeren?